Bir şeyin haber olması, haberdar olduğumuz anlamına gelmiyor…
“İnsanların algılamalarında istediğiniz yönde bir seçicilik oluşturabilirseniz, artık pek çok şeyi, anlamalarını istediğiniz şekilde algılamaları kaçınılmaz olacaktır.”
Türkiye’de gazetecilik mesleğini layıkıyla yapmaya gayret eden gazetecilerden Serdar Akinan, geçmişteki bir yazısında anlatıyor:
“El Cezire'nin ünlü savaş muhabiri Rula Amin, Şam'da benim kaldığım otelde kalıyordu. Ve ikimiz de eski şehirdeki, o butik otelin şık avlusunda, kahvemizi yudumlarken haber geçiyorduk. Evet, Suriye'de yer yer çatışmalar vardı ve fakat rejimin sıkı kontrolü sebebiyle o bölgelere gidilemiyordu.
Rula haber geçerken, El Cezire'nin altyazıları tam anlamıyla yalanlardan ibaretti. 'Aktivist'lerden geldiği öne sürülen görüntüler, çatışma bölgelerinden yapılan bağlantılarda rakamlar kesinlikle abartılarak veriliyordu.
Rula'ya, 'nasıl böyle bir şey yapabilirsiniz? Sen de ben de biliyoruz ki, bu rakamlar ve iddia olunan olaylar kesinlikle gerçek dışı...' dediğimde, 'çok haklısın hep kavga ediyorum ama editörler manipüle ediyor bu haberleri' diye cevap vermişti.”
Bir gazeteci, hem de ünlü savaş muhabirlerinden biri, nasıl olur da haberinin çarpıtılmasına, yanlış bilgilere dönüştürülmesine izin verir. Bırakın gazeteciliği bir yana, mesleğine saygısı olan hiç kimse bunu yapmaz. Anlaşılan Akinan da böyle düşünür ve Rula’yı uyarır:
“İstifanın onurlu bir müessese olduğunu ve onun bu tavra karşı duruşunun çok şeyi değiştireceğini söylediğimde, bunu 'şimdilik' düşünmediğini söylediğini hatırlıyorum.”
Serdar Akinan’ın bu sözleri, arada kaybolup gidiyor; doğru ile yanlış arasında bir yerde, insanın idrakında kalıyor.
Haberler, algılama filtrelerimize takılıyor…
Bu işlere kafa yoran Prof.Dr. B.Gültekin Çetiner’in yorumladığı gibi, “İnsanların algılamalarında istediğiniz yönde bir seçicilik oluşturabilirseniz, artık pek çok şeyi, anlamalarını istediğiniz şekilde algılamaları kaçınılmaz olacaktır.
Bu yüzden Dünya’da medyayı kimlerin kontrol ettiği meselesi sıklıkla tartışılır. Pakalert Press, dünyadaki medyanın büyük çoğunluğunu kontrol eden bir güçten bahsederek, ABD medyasını yönlendiren firma sayısının 1983’lü yıllarda ellinin üzerinde olduğunu, günümüzde ise yalnızca altı olduğunu söylüyor. Küreselleşme nedeniyle özellikle uluslararası finans sektöründe belli kesimde toplanan parasal gücün kaçınılmaz sonucu olsa gerek.
O yüzden büyük meselelere getirilebilecek çözüm yolları ya haber yapılmıyor ya da haber yapılsa bile medya tarafından oluşturulan algılama filtrelerimize takılıyor. Bu nedenle, bir şeyin haber olması, haberdar olduğumuz anlamına gelmiyor. Zira, haberdar olmak ifadesi bir anlamda doğru algılamayı da içeriyor.”
Siyaset dünyası, medyayı yüz yılı aşkın süredir bilinçli kullanıyor…
Ünlü dilbilimci Noam Chomsky’nin, kitle iletişim araçlarının toplum üzerindeki etkisini ortaya koyduğu ‘Medya Denetimi’ ve ‘Medya Gerçeği’ adlı kitaplarında, konuya dair söyledikleri özetle şöyle:
“Yirminci yüzyılın hemen başlarında propaganda, özellikle siyasi etkinin sağlanmasında önemli bir faktör olarak öne çıktı. Etkinlik alanını medya üzerine inşa edip yeterince güçlenince de, toplumun doğru ve yanlış değerlerini etkiledi, demokrasinin nasıl olması gerektiğini biçimlendirdi.
Medyanın, topluma gizli, dolaylı ya da doğrudan, ancak istemesini de sağlayarak kabul ettirdiği biçimlemeler, yeni yüzyılda da değişmedi. Daha incelikli yöntemlerle düşmanlarını şeytanlaştırırken, yandaşlarını melekleştirmekten vazgeçmedi.
Medyanın sermaye, siyasetçi ve iktidarla ilişkisi, her geçen gün tarafların meşruiyetini daha çok kemiren bir sorun olarak ortaya çıktı. Buna bağlı olarak, etik kavramı da medyayla her geçen gün daha fazla ilişkilendirilerek tartışılmakta…”
Show dünyası, manipülasyon, dezenformasyon...
Geçinip gidiyoruz işte…
Veya haberler yapılıyor da, algıda seçilik nedeniyle haberdar mı olamıyoruz acaba?
